De voordelen variëren van een rustige baby tot een kleiner risico op wiegendood. Toch kleven er een paar ‘maars’ aan de fopspeen. Uiteraard niet aan de speen zelf, maar aan het gebruik. Kortom, wat is verstandig gebruik?
Alle pasgeboren baby’s zuigen graag. Het maakt kinderen rustig als ze niet lekker in hun vel zitten en het heeft een kalmerende werking bij pijntjes of andere ongemakken. Door te zuigen komen namelijk stoffen in het lichaam vrij die een baby rustig maken. Het probleem is dat als een baby eenmaal aan de fopspeen gewend is, hij niet gemakkelijk meer zonder kan. Bij peuters en kleuters is zuigen vaak tot een gewoonte is verworden. Een vorm van conditionering: het is een rustmoment en niet in de laatste plaats een probaat troostmiddel. Dus wat je zie? Kinderen met een speen in het winkelwagentje bij de supermarkt, want stel je voor dat ze de winkel bij elkaar krijsen. Of een kind met speen achterop de fiets, terwijl er eigenlijk geen enkele noodzaak toe is. Opdat hun kind maar blijft, zijn veel ouders geneigd om al op voorhand een speen te geven. En dat is nou juist net niet de bedoeling.
Spraak
Een speentje is prima bij het inslapen of als troostmiddel, als je kind echt ziek is of net gevaccineerd is. Maar gebruik de speen niet te pas en te onpas. Voortdurend een speentje in de mond heeft namelijk nadelige gevolgen voor de spraakontwikkeling. Een baby begint al vroeg zijn stem te oefenen door achter in de keel klanken te maken: grr- grr en br-brr en andere gorgel-geluiden. Met vier à zes maanden ontwikkelt de mondmotoriek zich verder. Dan worden klanken met de lippen gemaakt: mah- mah en blah blah. Maar baby’s die continu een speentje in hun mond hebben, kunnen hun lippen niet optimaal gebruiken en schakelen ook hun tong in bij het maken van die klanken. Uiteindelijk kan dat er toe leiden dat je baby gaat slissen. Op den duur kunnen zelfs bepaalde klanken niet meer goed geproduceerd worden. Vooral de s, t, l en de d leveren dan problemen op. Wellicht moet dat later weer afgeleerd worden bij de logopedist. Beperk het gebruik van de speen overdag zoveel mogelijk. Dat is meestal makkelijker gezegd dan gedaan. Vaak doen zich over de hele dag heen vele kleine ongelukjes en tegenslagen voor en dan is dat maar wat handig om de speen snel te voorschijn te toveren.
Afleren
Over het ontwennen van de fopspeen zijn de meningen verdeeld. Kordaat cold turkey toepassen? De speen in de gracht gooien voor de babyeendjes? Aan Sinterklaas meegeven? Sommige ouders laten Sinterklaas zelfs hartje zomer opdraven om de speen op te komen halen. Een vies smaakje op de speen smeren? Het kan allemaal. Het beste is om er heldere afspraken over maken: wanneer wel en wanneer niet? Houd altijd rekening met het ontwikkelingsniveau van je kind. Breng het rustig en gefaseerd. Nooit rigoureus, je kind moet het zonder spanning leren. Je kunt een tweejarige heel goed uitleggen dat hij te groot is voor een speen op straat en bijvoorbeeld duidelijk maken dat de speen niet meegaat naar de peuterschool. Het speentje moet op die leeftijd alleen bij het inslapen worden gebruikt. Het kan heel eenvoudig bij het slaapritueel worden opgenomen: de speen hoort alleen bij het bed. Er zijn kinderen die dan overgaan op de vingers of duim. Een kind van twee is misschien sneller afgekickt dan een ouder kind, maar je bent nog verder van huis als je kind alsnog gaat duimen. Van een duim kom je niet zo gemakkelijk af, want die is altijd bij de hand. Vooral ’s nachts is het moeilijk af te leren: je kind zal algauw onbewust z’n duim pakken. Voor de ontwikkeling van het gebit is duimen absoluut niet goed. Over het algemeen wordt de regel gehanteerd dat tegen de tijd dat je kind naar de basisschool gaat ook ‘s nacht afscheid moet worden genomen van de speen. De meeste kinderen geven daar gehoor aan: het is dan echt de hoogste te tijd om groot te zijn.
