Wat zou er toch in dat koppie omgaan? Je vraagt het je wel honderd keer per dag af. Elke grimas, elk geluidje, elke blik van je baby: een nieuw mysterie. Eén ding is zeker: zelfs als de baby slaapt, gonst het in zijn hoofd van de bedrijvigheid.
groei van het babybrein
Het hoofdje van je baby is heel kwetsbaar. Onder de donshaartjes kun je voelen dat de schedelbeenderen nog niet helemaal dichtgegroeid zijn. Op die plekken worden de hersenen beschermd door een elastisch vlies, de fontanellen. Het bot zelf is ook nog flexibel. Dat is nodig om de passage door het geboortekanaal mogelijk te maken. Dat het negen tot achttien maanden duurt voordat de schedel volledig gesloten is, heeft er alles mee te maken dat de hersenen na de geboorte nog spectaculair moeten groeien. Weegt het brein in de eerste dagen nog maar 350 gram, dan is dat rond de eerste verjaardag ruim een kilogram. Zo goed als een verdrievoudiging dus! Een prestatie die je in je leven nooit meer overdoet: volwassen hersenen wegen gemiddeld 1200 tot 1400 gram. Lees meer babybrein weetjes.
ontwikkeling van het babybrein
Net zo belangrijk als de groei, is de ontwikkeling van het brein: de ‘bedrading’. Er ontstaan verbindingen tussen kleine onderdeeltjes in de hersenen, die ieder een eigen functie hebben. Goed kunnen zien, bijvoorbeeld, is niet op één plek in het brein geregeld. Het wordt pas mogelijk als er genoeg verbindingen ontstaan binnen en tussen de delen in de hersenen die daarvoor nodig zijn. Al die verbindingen samen noemen we een netwerk. Het eerste netwerk, dat al voor een deel klaar is bij de geboorte, is het waarnemingsnetwerk. Vanaf het prille begin kan je baby al zien, zij het wel nog wazig. Het zal vier tot zes jaar duren voordat het zicht zo goed is als bij een volwassene.
Buikspreken
Met het gehoor is het beter gesteld: dat is binnen zes maanden volledig ontwikkeld. Het binnenoor is al bij de geboorte klaar, maar de hersendeeltjes die betrokken zijn bij de verwerking van geluiden zijn nog niet helemaal uitgerijpt. Toch kan een pasgeboren baby al het onderscheid maken tussen de stem van zijn moeder en die van een vreemde. Die van zijn vader herkent hij ook: die klonk het luidst door in de baarmoeder, maar die van z’n moeder heeft hij vaker gehoord.
Als de vader intensief betrokken is bij de verzorging, verschijnt dat verschil al in de eerste dagen na de geboorte. Onderzoek laat ook zien dat baby’s het liefst luisteren naar de stem van hun moeder zoals die klonk in de baarmoeder, een beetje vervormd. En leuk om uit te proberen: je baby zou liever luisteren naar verhaaltjes die je al voorlas tijdens je zwangerschap dan naar nieuwe verhaaltjes, waarschijnlijk omdat hij het ritme ervan herkent.
Hechting
Horen, zien, voelen, ruiken en proeven: je baby leert het in de baarmoeder en kort na de geboorte. Al die indrukken zijn nodig voor de ontwikkeling van het tweede netwerk, voor de verwerking van sociale signalen. Pas als hij werkelijk contact kan maken, kan je kind leren begrijpen wat jij bedoelt met wat je zegt of gebaart. Dat stimuleert dan weer het beloningsnetwerk, waardoor je baby zich prettig voelt in contact met zijn omgeving. En het zal je niet verbazen dat de nabijheid van je baby dan weer jouw beloningsnetwerk activeert. Jullie worden blij van elkaar en daardoor raken jullie op een positieve manier aan elkaar gehecht. Dat is dan weer van invloed op het stressnetwerk, dat bepalend is voor hoe je kind omgaat met stressvolle situaties.
Of een baby zich makkelijk laat troosten, is ten dele genetisch bepaald. Maar ook de mate van stress tijdens de zwangerschap en de manier waarop je als verzorger op je kind reageert, is van belang. Een kind dat van nature snel overprikkeld is, zal daar beter mee om leren gaan als hij veilig gehecht is. Die vier netwerken ontwikkelen zich in het eerste levensjaar en daarmee ook het sociale leven van je kind. Dus als je je afvraagt wat er in dat hoofdje gebeurt: zoveel dus, zelfs tijdens de slaap!
Speelgoed
Ook voor de allerkleinsten zijn er tegenwoordig de meest ingewikkelde speeltjes. Maar wat heeft je baby nu nodig aan prikkels om zich op een gezonde manier te ontwikkelen?
“Eigenlijk valt het wel mee. In een normale, dagdagelijkse omgeving is er genoeg te zien, te horen en te beleven. Vanaf de geboorte – of liefst al daarvoor – het volledige oeuvre van Mozart laten horen, is beslist niet nodig. Het is waar dat verbindingen in de hersenen die in de eerste jaren niet worden gebruikt, na verloop van tijd worden afgebroken. Maar dat geldt vooral voor de basisdingen zoals horen, zien en contact maken. – biologisch ontwikkelingspsycholoog Chantal Kemner.
Ook van taal is bekend dat je sommige klanken niet of nog met veel moeite kan aanleren als je ze niet van jongs af aan hebt gehoord. Maar het zou onlogisch zijn als er heel spannende dingen nodig waren om ons te ontwikkelen. Dan was de menselijke soort natuurlijk nooit zo ver gekomen. En het kan ook te veel worden. Vergelijk het met het lichaam: net als het brein groeit dat het hardst in het eerste jaar, maar toch laat je je baby niet aan krachttraining doen.” En zo is wetenschappelijk aangetoond dat jij als ouder de komende tijd het meest ideale speelgoed bent…
Lees meer over de ontwikkeling van het brein in het eerste levensjaar.
